Edebi dergiler, yayın hayatına başladıkları dönemdeki edebi metinlere yayın imkanı sağladıkları gibi ayrıca tarihi kaynak görevi de görürler. Bundan dolayı süreli yayınların basın ve edebiyat arasındaki işlevsel yeri tartışılmaz bir gerçektir. Türk edebiyatında da süreli yayınlar hem dönemin siyasi ve edebi atmosferinden etkilenerek edebiyatta yenileşmeyi oluşturmuş hem de edebiyattaki yeniliklere göre de şekillenmiştir. Bu süreli yayınlar arasında şüphesiz yayın politikasında ulusaldan evrensele kapsayıcı bir duruş sergilemeyi amaçlayan Dost dergisinin de önemli bir yeri vardır.

Dost dergisi; Türk edebiyatında dergicilik denince akla gelen önemli isimlerden olan Salim Şengil tarafından, “Türk sanatında yeninin, güzelin, değerlinin dostu” şiarıyla yayın hayatına başlamıştır. 1957 yılında ilk sayısıyla okuyucuyla buluşan Dost dergisinin içinde bulunduğu atmosfer, Türk edebiyatında toplumun yerine birey ve bireysel konuların aldığı bir döneme denk gelir. Dost dergisi dönemin edebiyatçıları ve edebiyatseverlerinde büyük yankı uyandıran Kemal Tahir’in Devlet Ana eseri için özel sayısı yayınlamış ve soruşturma oluşturmuştur. Dost dergisinin başlattığı bu soruşturma sadece Devlet Ana’ya odaklanmış gibi görünse de aslında başlatılan bu edebi soruşturma Türk edebiyatındaki yenileşme sürecinin başından itibaren ivmelenen Doğu-Batı tartışmalarının bir örneğini teşkil eder.

Türk edebiyatının modernleşmesinde öncü rolü oynayan Kemal Tahir, toplumun gerçeklerine sırtını çevirmeyen yazarların başında gelir. 1960’lı yıllar yazarın sanatçı ve düşünür kişiliğinin gündemde olduğu yıllardır. Yazdığı eserlerle edebiyat dünyasında geniş bir yankı bulmuştur. Tahir’in yazdığı Devlet Ana tarihsel bir roman niteliğindedir. Eserinde Osmanlı’nın kuruluş dönemini anlatan Kemal Tahir, önemli bir toplumsal süreci konu edinir. Dost dergisi de edebiyat dünyasında ses getiren bu roman hakkında bir soruşturma başlatmış ve sanatçı ve yazarlara “Kemal Tahir’in Devlet Ana adlı romanının özü, biçimi ve dili üzerine ne dersiniz?” sorusunu yöneltmiştir. 

İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı anabilim dalında doktora eğitimini sürdüren Ayşegül Ergül Aslan da Dost dergisinin Devlet Ana ve Türk romanı üzerine yayınladığı özel sayısını ve soruşturmalarını derleyerek Dost dergisini bugünkü okura neler söyleyebileceğini inceleyen titiz bir çalışma ortaya çıkarmış. Ayşegül Ergül Aslan’ın Ketebe Yayınları etiketiyle çıkan Kemal Tahir ve Devlet Ana ana başlıklı Devlet Ana ve Türk Romanı Üzerine Dost Dergisi Yazıları ve Soruşturmaları alt başlıklı kitabı, Kemal Tahir külliyatına ve edebiyat tarihi çalışmalarına katkı sağlayacak değerli bir çalışma niteliğinde.

Ayrıca Ayşegül Ergül Aslan’ın hazırladığı bu çalışmada günümüz Türkçesi ile uyumlu olduğu için Dost dergisinde kullanılan dile herhangi bir müdahale yapılmamış ek olarak okuma kolaylığı sağlaması açısından ise günümüz imlası tercih edilmiş. Neticede Kemal Tahir ve Devlet Ana, konuya ilgi duyan her okur için önemli bir kaynak olarak önümüzde duruyor. İyi okumalar.