Feridun Yılmaz imzalı Rasyonalite, temelde felsefi bir kavram olan rasyonaliteyi, felsefenin dışına çıkararak iktisat özelinde yarattığı etkiyi açıklayabilme adına yazılmış kaynak niteliğinde bir çalışma.

“Rasyonellik, akılcılık ya da usçuluk anlamında felsefi terim ve önerme. Rasyonalizm, rasyonelliği merkez alan bir felsefe öğretisidir. Buna göre, hem gerçekliğin hem de doğruluğun ölçütü rasyonalitede yani ustadır. Akılcılık, rasyonel olmanın niteliği ya da halidir - yani, akla dayalı ya da akla uygunluk.”

İnternette rasyonaliteyle ilgili yaptığınız aramada karşınıza ilk olarak Wikipedia’nın A. Baki Güçlü; Erkan Uzun; Serkan Uzun; Ü. Hüsrev Yoksal’ın hazırladığı devasa eseri Felsefe Sözlüğü’ne dayandırdığı bu tanım çıkıyor. Rasyonalite her ne kadar ağırlıklı olarak, ekonomi, sosyoloji, psikoloji, evrimsel biyoloji, oyun teorisi ve siyaset bilimi ile anılsa da kavramın uç noktalarından birinde iktisat da yer alır. İktisat içerisinde rasyonalitenin konumu araçsallık ekseniyle birlikte var olur. Buna ek olarak Batı’nın aklı araçsallaştırdığı meselesi rasyonalitenin temelini oluşturarak, iktisat, matematiksel parantez içinde yorumlanır. İktisat felsefesi, iktisat metodolojisi, iktisat tarihi alanlarında çalışmalar yapan, halen Uludağ Üniversitesi İktisat bölümünde öğretim üyesi olan Feridun Yılmaz’ın yazdığı, Ketebe Yayınları’ndan çıkan Rasyonalite: İktisat Özelinde Bir Tartışma, adından da anlaşılacağı üzere, rasyonalite kavramını, iktisadın içine yerleştirerek, bu düzlemle beraber iktisadın “heterodoks” taraflarına da değinen kapsamlı bir inceleme kitabı.

Kitap henüz giriş bölümünde konuyu hayli derin bir yerden ele alarak, kendisi başlı başına bir felsefi soruşturmaya tabi tutulabilecek ratio kavramını masaya yatırıp bu fenomenin felsefi/ontolojik sorgulamasına girişiyor. Bu uzun girişte “ratio”nun kökenini irdeleyen Feridun Yılmaz konuyu rasyonaliteyle iktisat arasındaki bağlantıyı birçok farklı isme dayandırarak açıkladıktan sonra, Logos’tan Rasyonalite’ye: Batı Metafiziğin Serüveni başlıklı birinci bölümde bu iki olgunun çıkış noktasına giderek okuru kitabın devamına hazırlıyor.

Rasyonalite ve Sosyal Bilimler başlıklı ikinci bölümde ise, rasyonaliteyi “konfor alanı” olan felsefeden çıkarıp sosyal bilimler düzeyinde incelemeye alan yazar devamında kitabın esas meselesi olan iktisat ve rasyonalite ilişkisine, İktisat ve Rasyonalite başlığı altında göz gezdiriyor. Rasyonalite Kavramına Yönelik İlişkiler bölümünde de, rasyonaliteyle ilgili kafa karışıklıklarına yer vererek, bunları mantık çerçevesi içinde karşılayan Yılmaz, “Çalışma boyunca felsefi zemin ile iktisadın kendi iç tartışma zemini arasında bir boşluğun ve eklektizmin doğduğu fark edilebilir. İşte tam da iktisadın genel düşünce bağlamından kendini nasıl soyutlayabildiğinin tipik bir göstergesidir. Yine bu durum iktisadın rasyonalite kavramının araçsallaşmasında ne denli ileri gittiğinin de bir göstergesidir. Bu yüzden çalışma, bazen eklektik olma pahasına, iktisadı ve onun rasyonalite kavramını genel düşünce bağlamı içerisinde anlamlandırmaya çalışmıştır,” diyerek kitabına noktayı koyuyor.